پاسخ رفتاری شب پره کرم گلوگاه انار به ترکیبات فرار عصاره ها ی برگ و میوه‎ی انار در تونل پرواز

بویایی روش مهمی برای ارتباط درون و بین گونه ای در حشرات است. از طرفی رفتار جنسی در حشرات گیاه‏خوار اغلب از راه‏های مختلفی با گیاهان میزبان خود تلفیق شده که این ادغام ممکن است به صورت تاثیر گیاهان میزبان در فیزیولوژی و رفتار حشرات آشکار شود. حشرات، طیف وسیعی از مواد فراری را که توسط گیاهان آزاد می‏شود، درک می‏کنند و از این مواد به عنوان علامت‏هایی برای جستجوی غذا، محل‏های تخم ریزی و برای پیدا کردن سرپناه در برابر از دست دادن آب بدن و دشمنان استفاده می کنند. مواد شیمیایی که گیاهان میزبان آزاد می‏کنند، موجب کمک به حشرات گیاه‏خوار در تعین محلی می‏شود که قرار است در آن محل جفت گیری انجام شود به همین دلیل احتمال مواجه شدن با جنس مخالف افزایش می‏یابد. در این پژوهش، تاثیر مواد فرار عصاره قسمت های مختلف انار شامل برگ، پرچم، گل ، پوست و دانه ی میوه‎، روی رفتار حشرات نر و ماده باکره و هم چنین حشرات ماده جفت گیری کرده کرم گلوگاه انارectomyelois ceratoniae zeller, (lep.: pyralidae) ، از طریق مطالعات آزمایشگاهی بررسی و تعیین شد. عصاره گیری از قسمت های مختلف انار شامل برگ، گل انار، پرچم، دانه های رسیده و پوست میوه انجام شد. برای انجام آزمایش ها از عصاره هر یک از قسمت ها و نیز مخلوط عصاره‏ها به صورت جداگانه استفاده شد. برای بررسی پاسخ رفتاری حشرات کرم گلوگاه انار به ترکیبات فرار گیاه میزبان و تاثیر بو ی عصاره های قسمت های مختلف انار روی حشرات نر و ماده باکره و حشرات ماده جفت گیری، از تونل پرواز (به طول180 و عرض و ارتفاع 60 سانتی‏متر) استفاده شد. برای انجام آزمایش، حجم های 10، 50 و100 میکرولیتر از هرکدام از تیمارهای آزمایشی و با 20 تکرار حشره استفاده شد. مراحل پاسخ گویی حشرات درون تونل پرواز که شامل پرواز کردن (tf)، حرکت در خلاف جهت باد و تا 75 سانتی متر دورتر از محل رها سازی (uf)، پرواز تا 10 سانتی متر مانده به محل تیمار (cs) و تماس با تیمار (la) بود، به مدت سه دقیقه مشاهده و ثبت گردید. نتایج بیانگر این مطلب بود که حشرات به تمام تیمارها پاسخ مثبت دادند و تمام عصاره ها برای شب پره ها خاصیت جلب کنندگی داشتند ولی از بین تیمارها، تیمار مربوط به عصاره‎ی پرچم بیشترین قدرت جلب کنندگی را برای شب پره های کرم گلوگاه انار داشت، و تنها عصاره ‏ای بود که سبب فرودآمدن حشرات ماده روی عصاره شد (0001/0 p=، 5 df=، 37/98?2=). نتایج مربوط به زمان پاسخ گویی شب پره ها درون تونل پرواز طی سه مرحله ی پرواز کردن، پرواز تا نیمه تونل و پرواز تا نزدیکی منبع نشان داد که تیمار شاهد دارای بیشترین مدت زمان پاسخ گویی، نسبت به سایر تیمارها بود و بین عصاره ها نیز، تیمار پرچم با اختلاف معنی داری کمترین مدت زمان پاسخ گویی را داشت (05/0p <). با توجه به تفاوت در میزان جلب کنندگی عصاره پرچم با عصاره قسمت های دیگر انار، و نیز پاسخ سریع تر شب پره ها به این عصاره طی مراحل مختلف، شاید بتوان دلیلی بر انتخاب این عصاره به عنوان عاملی که موجب ارتباط بین حشره و گیاه میزبان می شود، به حساب آورد و احتمالاً به دلیل وجود همین ترکیبات فرار پرچم است که حشرات ماده در باغ به سمت پرچم جلب می شوند و روی آن تخم می گذارند